حجت‌الاسلام علی رسولی مدیر مدرسه علمیه علویون همدان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در همدان با بیان اینکه روزه یکی از عبادت‌های مهم و از ارکان اصلی دین اسلام است، اظهار کرد: عرفای مسلمان با الهام از مأثورات دینی، روزه را زکات بدن دانسته‌اند و در فضیلت آن اذعان دارند که انسان با روزه خوی و خصلت فرشتگان را پیدا می‌کند چراکه از طعام‌های ظاهری خود را باز می‌دارد و به طعام ذکر، تسبیح و تهلیل رو می‌کند.
وی درباره نقش روزه در تزکیه نفس، اذعان کرد: تزکیه نفس، از اهداف متعالی است که هر انسانی باید آن را فلسفه و سبک زندگی خویش قرار دهد؛ البته آنچه وظیفه و تکلیف انسان است، بسترسازی برای تزکیه نفسی است که از سوی خدا و مظاهرش در نفوس آدمی انجام می‌شود.
حجت‌الاسلام رسولی ادامه داد: از نظر قرآن، اموری که زمینه‌ساز تزکیه الهی در نفوس انسان است، همه آن چیزی است که در قالب حکمت‌های علمی و عملی و آموزه‌های معرفتی و دستوری بیان شده و در قالب احکام پنج گانه واجب، حرام، مکروه، مستحب و مباح تبیین و توصیه شده است.
وی عنوان کرد: البته در این میان برخی از اعمال عبادی همچون روزه و زکات و نماز نقش پر رنگی در ایجاد بستر و فضای تزکیه نفس دارد، از همین رو این امور بیشتر مورد تاکید و اهتمام شارع مقدس است تا انسان‌ها با بهره گیری از آنها در فضای مناسبی قرار گیرند که تصرفات الهی و تجلیات خداوندی در نفوس ایشان همچون خورشید تابان بتابد و دلهایشان را به معنویت روش سازد.
مفهوم تزکیه نفس در اصطلاح قرآن
مدیر مدرسه علمیه علویون همدان با تأکید بر اینکه برخی از آثار روزه تزکیه نفس و تهذیب روح آدمی است، گفت: تزکیه نفس یعنی بسترسازی برای بهره مندی از تزکیه‌های الهی در نفس انسانی، مهمترین هدف آفرینش و بعثت پیامبران است.
وی افزود: هر انسانی موظف و مکلف است تا با بهره گیری از حجت‌های عقلی ونقلی، موانع بهره مندی از خورشید تجلیات الهی را بزداید و موانعی بر سر راه حجاب‌های درونی و برونی ایجاد کند؛ یعنی در مقام دفع و رفع مواردی باشد که می‌تواند جلوی تجلیات را بگیرد و اجازه بهره مندی ندهد.
حجت‌الاسلام رسولی تشریح کرد: در اصطلاح قرآنی، از این بسترسازی به عنوان «تقوا» یاد شده است که دارای دو جنبه مثبت و منفی است، چرا که متقی شرایط را به گونه‌ای فراهم می‌آورد تا از تجلیات الهی بهره مند شود.
مدیر مدرسه علمیه علویون همدان اضافه کرد: از سوی دیگر نیز با ترک محرمات و مکروهات و حتی گاه مباحات همانند ماه رمضان که از مباحاتی چون خوردن و نوشیدن و لذات جنسی اجتناب می‌کند، خود را در سپری قرار می‌دهد تا هواهای‌های نفسانی درونی و وسوسه‌های شیطانی بیرونی هیچ تاثیری در او نداشته باشد.
وی تصریح کرد: از نظر آموزه‌های قرآن، وظیفه و تکلیف اصلی انسان، تزکیه نفس است که به معنای بسترسازی برای تزکیه نفس از سوی خدا است، زیرا خدا به صراحت «تزکیه نفس» را ابتداء به خود نسبت داده است.
مدیر مدرسه علمیه علویون بیان کرد: خدا در آیاتی دیگر، تزکیه نفس را به مظاهر اتم و اکمل خویش که «متاله» شده‌اند، یعنی پیامبران از جمله پیامبر مکرم و معظم اسلام صلی‌الله علیه و آله نسبت می‌دهد.
اعمال عبادی، بسترساز تزکیه نفس
وی با اشاره به اینکه هر معرفتی که انسان از طریق عقل سلیم و نقل معتبر وحیانی به دست می‌آورد، شناختی را برای او از حقایق ایجاد می‌کند، گفت: در این صورت انسان آنها را به عنوان اهداف متعالی قرارداده و انگیزه‌ای برای فلسفه زندگی او باشد.
حجت‌الاسلام رسولی ادامه داد: وقتی انسان بداند که می‌تواند «خدایی» شود و در مقام متالهین از مقام خلافت الهی بهره مند شده و بتواند به عنوان مظهریت در ربوبیت در کائنات تصرفاتی را داشته باشد،به طور طبیعی «سبک زندگی» خویش را به گونه‌ای سامان می‌دهد تا به این فلسفه زندگی که هدف آفرینش انسان است، دست یابد.
وی خاطرنشان کرد: از همین رو، چنین انسان با معرفتی هرگز به کمتر از این مقامات قانع نمی‌شود و «قرب الهی» را برای تحقق این مقامات می‌جوید.
مدیر مدرسه علمیه علویون گفت: «علم و معرفت» به تنهایی کفایت نمی‌کند، از همین رو خدا از انسان‌ها می‌خواهد این معرفت را که عامل انگیزه بخش است، با عمل صالح همراه سازند و بر خلاف معرفت و بصیرت عمل نکنند، بلکه مطابق آن عمل کنند تا بتوانند استعدادهای تکوینی و ذاتی خویش را ظهور بخشند و تجلیگاه اسماء و صفات الهی باشند.
وی افزود: هر کسی اگر بخواهد «متأله» شود می‌بایست به این آموزه‌های دستوری که در قالب احکام پنج گانه حلال و حرام و مکروه و مستحب و مباح مطرح شده، عمل کند و هیچ گرایشی بر خلاف نداشته باشد.
حجت‌الاسلام رسولی ابراز کرد: از نظر قرآن، اعمال عبادی از جمله پرداخت زکات و اقامه نماز نقش بسیار مهمی برای تغییر نفوس دارد و بسترساز تزکیه نفس از سوی خدا می‌شود.
وی تأکید کرد: اگر انسان هر آن چیزی که خدا از مواهب به او بخشیده را در راه خدا به کار گیرد و تزکیه کند و در قالب زکات علم یا زکات مال یا زکات نعمت بدهد، خدا او را تزکیه می‌کند و خدایی می‌سازد.
روزه، بستری برای تزکیه نفس و عامل تقوای الهی
مدیر مدرسه علمیه علویون همدان اظهار کرد:بر اساس تعالیم قرآن برخی از اعمال صالح چون عفو و گذشت و عدالت اقرب للتقوی یعنی نزدیکترین عامل در تحقق تقوای الهی است.
وی ادامه داد: همچنین در اعمال عبادی محض، روزه و زکات و نماز چنین قدرتی دارد و تاثیر مثبت و سازنده‌ای به جا می‌گذارد؛ زیرا این اعمال موجب تقوای الهی است که زمینه‌ساز «تزکیه نفس» از سوی خدا می‌شود.
حجت‌الاسلام رسولی بیان کرد: بندگی خدا که موجب معرفت و علم و تزکیه نفس می‌شود، در سایه آموزه‌های شرعی که از عقل و نقل کشف می‌شود تامین می گردد و این آموزه‌های شرعی تامین‌کننده تقوای الهی است، بنابراین، کسی که به آموزه‌های دستوری عمل می‌کند در حقیقت تقوای الهی را کسب می‌کند و تزکیه نفس می‌شود.
وی اضافه کرد: خداوند در آیه ۱۸۳ سوره بقره به صراحت بیان می‌کند که روزه عامل تقوای الهی است از همین رو به مومنان سفارش می‌کند که در حد امکان و توان روزه بگیرند و حتی اگر به عللی نمی‌توانند روزه بگیرند آن را در زمانی دیگر جبران کنند و به میل خودش روزه بگیرد.
وی افزود: چنین چیزی برای انسان «خیر» است و خیر هر چیزی است که مناسب حال و مقام انسان است و آثار و برکاتی برای او دارد.
مدیر مدرسه علمیه علویون همدان تأکید کرد: روزه از احکامی است که حتی در آن «امر مباح» چون خوردن و نوشیدن حلال و طیب و آمیزش حلال، حرام شده است تا تامین‌کننده تقوای اخص باشد، زیرا برخی از اعمال صالح عبادی، انسان را به تقوای عام و برخی دیگر به تقوای خاص می‌رسانند، ولی روزه انسان را در عالی‌ترین درجات تقوای الهی یعنی تقوای اخص می‌رساند که از برکات آن دستیابی به سومین سه گانه یقین یعنی حق الیقین افزون بر علم الیقین و عین الیقین است.
وی با بیان اینکه اصولا روزه ذکر دائمی خدا است و انسان را موجودی می‌کند که همواره با خدا و یاد اوست، ادامه داد: پیامبر(ص) درباره تاثیر روزه در تهذیب و تزکیه نفوس انسان می‌فرماید: دلهای خود را با کم خندیدن و کم خوردن، زنده کنید و آن را با گرسنگی، پاک سازید تا صاف و رقیق شود
گفتگو: مریم بیگدلو
